هوش مصنوعی چیست؟
هوش مصنوعی به مجموعه‌ای از تکنولوژی‌ها و الگوریتم‌هایی گفته می‌شود که برای تحلیل، فهمیدن، پردازش و تفسیر داده‌های بزرگ، برنامه‌ریزی کامپیوتری و تصمیم‌گیری در شرایطی که نیاز به عقلانیت دارد، استفاده می‌شود. هوش مصنوعی در واقع تلاش برای ساخت و توسعه کامپیوتر‌هایی است که مانند مغز انسان عمل کرده و توانایی حل مسئله و تصمیم‌گیری در شرایط گوناگون را دارا باشند.
هوش مصنوعی به انگلیسی Artificial intelligence که به طور مخفف آن را AI نیز می‌نامند، در واقع تکنولوژی است که به نحوی قابلیت تفکر دارد. البته این قابلیت تفکر با چیزی که ما به عنوان تفکر انسانی می‌شناسیم تا حد زیادی تفاوت دارد، اما در حقیقت سعی دارد تا از آن تقلید کند.
اصطلاح هوش مصنوعی از دهه ۱۹۵۰ میلادی شکل گرفت و در آن زمان، با ساخت کامپیوترهای برنامه‌ریزی شده، فناوری هوش مصنوعی رونق گرفت. امروزه، هوش مصنوعی به عنوان یکی از مهمترین فناوری‌های دنیای دیجیتال شناخته شده است و در صنایع مختلفی از جمله خودروسازی، صنایع نفت، حمل و نقل، سلامت، بازی‌سازی، مالی و … استفاده می‌شود.
به طور خلاصه، هوش مصنوعی یک فناوری است که با استفاده از الگوریتم‌ها و تکنولوژی‌های پیشرفته، توانایی انجام کارهایی را در شرایطی که نیاز به عقلانیت دارند، به کامپیوترها می‌دهد.
کاربرد هوش مصنوعی
کاربرد هوش مصنوعی، یک فناوری بسیار قدرتمند که در صنایع مختلفی مانند صنعت، بهداشت، حمل و نقل، مالی، بازی‌سازی، رباتیک و غیره کاربرد بسیاری دارد. برای مثال، در صنعت خودرو، هوش مصنوعی به کمک شبکه‌های عصبی و الگوریتم‌های یادگیری عمیق، می‌تواند به طور خودکار از خطاهای تولیدی جلوگیری کند و کیفیت تولید را افزایش دهد.
در حوزه بهداشت، هوش مصنوعی می‌تواند به پزشکان کمک کند تا با تشخیص بیماری‌های پیشرفته، درمان مناسبی را به بیماران ارائه دهند. در حمل و نقل، هوش مصنوعی می‌تواند به کمک خودروهای خودران و سیستم‌های ترافیک، ترافیک را کنترل کرده و حوادث رانندگی را کاهش دهد.
در صنایع مالی، هوش مصنوعی می‌تواند به کمک الگوریتم‌های تجزیه و تحلیل داده‌های بزرگ، بورس را پیش‌بینی کرده و درصدد جلوگیری از رفتارهای احتمالی افرادی که قصد تقلب را دارند، باشد. در ساخت بازی، هوش مصنوعی به کمک الگوریتم‌های یادگیری تقویتی، می‌تواند بازی‌های هوشمند و پویا را تولید کرده و تجربه بازی را برای کاربران بهبود بخشد.
به طور کلی، هوش مصنوعی در صنایع مختلف به کمک تکنولوژی‌های پیشرفته، می‌تواند در بهبود فرایندهای کسب و کار، کاهش خطاها، افزایش بهره‌وری و بهبود تجربه کاربران نقش موثری داشته باشد.
استفاده از هوش مصنوعی در صنایع محتلف
استفاده از هوش مصنوعی در صنایع مختلف و در بسیاری از حوزه‌های زندگی ما کاربرد دارد. به طور کلی، هوش مصنوعی به کمک الگوریتم‌ها و شبکه‌های عصبی، می‌تواند به صورت خودکار و هوشمندانه، مسائل پیچیده را حل کند و فرایندها را بهبود بخشد.
در صنعت، هوش مصنوعی می‌تواند به کمک تحلیل داده‌های بزرگ، کنترل کیفیت، تشخیص خطاهای تولیدی، بهینه‌سازی فرآیند تولید و حفظ ایمنی در محیط کار کمک کند. در حوزه بهداشت، هوش مصنوعی می‌تواند به پزشکان کمک کند تا تشخیص دقیق‌تری از بیماری‌ها داشته باشند، درمان مناسب‌تری را برای بیماران ارائه دهند و با کاهش خطاهای پزشکی، به سلامت بیشتری برای افراد کمک کند.
در حمل و نقل، هوش مصنوعی می‌تواند به کمک خودروهای خودران، ترافیک را بهبود بخشد و حوادث رانندگی را کاهش دهد. در صنعت مالی، هوش مصنوعی می‌تواند با تحلیل داده‌های بزرگ، پیش‌بینی بازده سهام و موجودی مواد اولیه را بهبود بخشد و با جلوگیری از رفتارهای احتمالی افرادی که قصد تقلب را دارند، به امنیت بیشتری در بازار سهام کمک کند.
هوش مصنوعی در حوزه‌های دیگری نیز کاربرد دارد، مانند سیستم‌های خبری، تشخیص چهره، ترجمه زبان‌ها، بازی‌سازی، رباتیک، محیط زیست، فضا و غیره.
تفاوت هوش مصنوعی و برنامه نویسی
ما در برنامه نویسی، ورودی‌های معلوم و مشخص داریم و با استفاده از دستورات شرطی مانند if و else میتوانیم معادلات را حل کنیم و به نتیجه‌ی دلخواه برسیم ولی مسائلی که با هوش مصنوعی حل می‌شوند از تنوع ورودی زیادی بهرمند هستند. به همین دلیل نمی‌توان با برنامه نویسی معمولی تمام جنبه‌ها را پوشش داد؛ و مثل یک سیستم تبدیل صدا به متن یا تشخیص چهره که داده‌های ورودی آنها بسیار متنوع هستند. به همین دلیل ما مجبور به استفاده از مدل‌های هوش مصنوعی برای انجام این نوع از کارها هستیم.
شاخه های هوش مصنوعی
هوش مصنوعی یک علم بسیار گسترده و پیچیده است که شاخه‌های متعددی دارد؛ شاخه های هوش مصنوعی عبارتند از:
- سیستم خبره (Experts Systems)
- رباتیک (Robotics)
- یادگیری ماشین (Machine Learning)
- شبکه عصبی (Neural Network)
- منطق فاری (Fuzzy Logic)
- پردازش زبان طبیعی (Natural Language Processing)
سطوح مختلف هوش مصنوعی
یک سیستم هوش مصنوعی بر اساس آن چه که از دنیای بیرون درک می‌کند و می‌تواند به آن پاسخ دهد، دارای سه سطح می‌باشد. هوش مصنوعی محدود، عمومی و سوپر هوش مصنوعی. در ادامه هر کدام را به تفصیل توضیح می‌دهیم.
1- هوش مصنوعی محدود (artificial narrow intelligence)
در تاریخچه هوش مصنوعی ، هوش مصنوعی محدود بسیار زودتر از انواع دیگر هوش مصنوعی پدید آمده است. این روزها نمونه های هوش مصنوعی محدود زیاد است. برای مثال رایانه‌هایی که در بازی های پیچیده‌ای مانند شطرنج ، تصمیم گیری هوشمندانه در زمینه تجارت و انواع دیگر کارهای مهم توانسته‌اند بهتر از انسان عمل کنند نمونه‌هایی از هوش مصنوعی محدود هستند.
زمانی که در مورد هوش مصنوعی محدود صحبت می‌کنیم منظورمان سیستم‌های هوشمندی است که در انجام دادن یک وظیفه (task) به خصوص بهتر از انسان عمل می‌کنند. برای مثال سیستم هوشمندی که می‌تواند به صورت خودکار گفتار را به نوشتار تبدیل کند یا سیستم‌های تشخیص چهره که قادرند هویت یک فرد را حتی در شلوغی و سیل عظیمی از جمعیت تشخیص دهند. اگر بخواهیم برخی از کاربرد‌های هوش مصنوعی محدود را مثال بزنیم، عبارتند از:
– اتومبیل های خودران که به کمک هوش مصنوعی یاد می‌گیرند که چگونه رانندگی کنند.
– سیستم‌های پردازش تصویر و تشخیص چهره که می‌توانند کارهای بسیاری را انجام دهند و عملیات تشخیص هویت افراد را انجام دهند.
– سیستم‌های هوش مصنوعی که به انجام فرآیندهای مالی در بانک‌ها و سایر کسب و کارهای مالی کمک می‌کند.
– دستیارهای هوشمند که بر اساس نیازهایتان به شما کمک می‌کنند و حتی پروازها و هتل هایتان را از قبل رزرو می‌کنند.
و غیره
2- هوش مصنوعی عمومی (Artificial General Intelligence)
منظور از هوش مصنوعی عمومی ماشینی است که می‌تواند دنیای اطراف خود را همانند یک انسان درک کند و دارای ظرفیت و گنجایش مشابه برای انجام فعالیت‌ها و وظایفی است که یک انسان به طور معمول آنها را انجام می‌دهد. در حال حاضر هوش مصنوعی عمومی وجود ندارد اما رد پای آن را میتوانیم در داستان های دارای ژانر عملی-تخیلی مشاهده کنیم. از نظر تئوری یک هوش مصنوعی عمومی می‌تواند هم سطح انسان فعالیت کند و یا حتی در زمینه‌هایی مانند حافظه و غیره از او بهتر عمل کند.
با این سطح از آگاهی و دانش، یک ماشین می‌تواند تمام کارهایی که زمانی بر انسان محول می‌شد را بدون نیاز به وجود انسان انجام دهد و با گذشت زمان بیشتر ماشین‌های دارای هوش مصنوعی عمومی می‌توانند در بسیاری از زمینه‌ها جای انسان را پر کنند. خاتمه دادن به نیاز حضور نیروی انسانی در بسیاری از کارها و استفاده از تکنولوژی هوش مصنوعی عمومی یا کامل می‌تواند مانند هر تکنولوژی دیگری هر دو جنبه مثبت و منفی در زندگی اجتماعی و فردی انسان‌ها داشته باشد.
اما با همه‌ی این‌ها وجود آن بسیار مفید و در عین حال اجتناب ناپذیر خواهد بود. به کمک هوش مصنوعی عمومی که دارای توانایی‌ها و ظرفیت‌های زیادی برای کمک به بشریت می‌باشد، بسیاری از مشکلاتی انسان امروزی با آن سر و کله می‌زند، همانند تغییرات شدید آب و هوایی، حل خواهد شد. سیستم‌های هوش مصنوعی عمومی می‌تواند از کارهای عادی تا کارهای بسیار مهم و خطیر را به بهترین شکل انجام دهند.
در سطح عمومی آنها می‌توانند کارهایی مثل رانندگی، دستیار شخصی هوشمند با توانایی درک همه‌ی نیازهای کاربر، یک دستیار پزشک و یا سیستم تشخیص بیماری و غیره باشد. در سطوح بالا این سیستم‌ها می‌توانند کارهایی را انجام دهند که به زندگی و امنیت و جان انسان‌ها بستگی دارد و می‌توانند به خوبی از پس چنین کارهایی بر بیایند.
3- سوپر هوش مصنوعی (Artificial Super Intelligence)
سوپر هوش مصنوعی در واقع عبارتی است که برای هوش مصنوعی استفاده می‌شود که سطح هوش و درک انسانی را پشت سر گذاشته و به نوعی دارای هوش فرا بشری خواهد شد. تا به حال هنوز هیچ جامعه‌ای نتوانسته به سوپر هوش مصنوعی دست پیدا کند. در حقیقت رسیدن یا نرسیدن و یا حتی زمان رسیدن به آن در هاله‌ای از ابهام می‌باشد. هم چنین این مسئله که چنین هوش مصنوعی چه کارهایی انجام می‌دهد و یا این مسئله که آیا قرار است تهدیدی برای بشر باشد یا فرصتی برای او، هم مبهم است و بسیاری از صاحب نظران، نظرات بسیار متفاوتی را در این مورد دارد وبحثی داغ بین صاحبان غول‌های تکنولوژی می‌باشد.
برای رسیدن به این سطح از هوش مصنوعی، یک سیستم هوشمند باید تست تورینگ را پشت سر گذاشته باشد و هیچ ماشینی تا به حال به سطحی از درک و شعور و وسعت دانش یک انسان بالغ نرسیده است که از این تست سر بلند بیرون آمده باشد.
